Osiedle Zasole w Oświęcimiu doczekało się w końcu realizacji parku położonego w strategicznym miejscu dzielnicy.
Opowiem Wam w skrócie o historii tego miejsca i obecnym projekcie. Spojrzymy też na park oczami architekta krajobrazu i przede wszystkim zwykłego użytkownika, mieszkańca miasta :)
(Miasto jest mi bliskie m.in. ze względu na pracę dyplomową, w której opracowałam projekt terenu położonego tuż obok nowo-powstałego parku. Skrócona część historyczna tego artykułu pochodzi po części z mojej pracy inżynierskiej. Odpowiednie pozycje z bibliografii spisałam na końcu artykułu.)
Początki osiedla
 |
| źródło: kasztelania.pl (Mapa Stanisława Porębskiego z 1563r.) |
Od wielu wieków Oświęcim leży na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych i komunikacyjnych. Zacznijmy naszą podróż od kolei, która odegrała niebagatelne znaczenie w historii miasta.
W obrębie miasta krzyżowały się trzy linie: Kolej Północna Cesarza Ferdynanda łączyła Dziedzice z Trzebinią, Kolej Pruska - Mysłowice i Wrocław oraz trzecia linia, Kolej Państwowa Karola Ludwika łączyła miasto z Krakowem. Węzeł komunikacyjny znajdował się właśnie na terenie dzisiejszego osiedla Zasole.
Dzięki kolei rozwój przemysłu ruszył znacząco do przodu, dając możliwość powstania wielu firm i fabryk. Z tego też wynikała potrzeba zagospodarowania Zasola i wybudowania osady dla robotników i wracających do kraju uchodźców.
Osada Barakowa ruszyła z budową w roku 1916, a w roku 1918 stało już „...nowe miasto, o obszarze 50 morgów...”. Nazwano je także Nowym Miastem lub Oświęcim III. Przyszłe centrum przemysłu oświęcimskiego, jak wtedy sądzono, przekazano wojsku i zakwaterowano tam uchodźców ze Śląska Cieszyńskiego. Następny podział terenu dokonano dla Polskiego Monopolu Tytoniowego oraz żołnierzy tzw. garnizonu kombinowanego.
Druga Wojna Światowa przyniosła wiele zmian w krajobrazie miasta. W listopadzie 1939 Oświęcim wcielono do Rzeczy Niemieckiej. SS przeprowadzało regularne inspekcje w celu zbadania, czy teren nadaje się pod obóz przejściowy. Wybrano dawną Osadę Barakową oraz koszary, gdzie 27 kwietnia 1940 roku utworzono obóz koncentracyjny.
Do 1 kwietnia 1941 wysiedlono stopniowo całą dzielnicę Zasolę, w miesiącach późniejszych mieszkańców okolicznych miast i wsi. Tak powstała strefa interesów obozu koncentracyjnego, tzw Interessengebiet des Konzentrationslager Auschwitz pod ścisłym nadzorem policji niemieckiej.
Nie wchodząc w szczegóły, strefa interesów obozu miała Centralny Zarząd Budowlany Formacji Wojskowych SS i Policji. Instytucja była rodzajem biura projektowego pod kierunkiem SS, do którego zadań należało m.in. projektowanie projektowanie terenów zielenii dla osiedla mieszkalnego SS. (Patrz: mapa poniżej)
Po II Wojnie Światowej zaczął się na nowo rozwój Oświęcimia, co skutkowało z układem przestrzennym funkcjonującym do tej pory. Strefa ochronna miała ułagodzić sytuację, lecz wzbudziła wiele kontrowersji. (Więcej na ten temat można poczytać u Raweckiego i w innych źródłach, m.in. mojej pracy dyplomowej.)
 |
| źródło: kasztelania.pl Fragment mapy przedstawiającej plan zagospodarowania stworzony przez "biuro projektowe" SS. Jak widać, teren zaznaczony na żółto (mniej więcej tam znajduje się nasz park) przeznaczony był do strefy interesów obozu. |
Projekt i stan obecny
Położenie: "Trójkąt Bermudzki" (teren pomiędzy ul. Więźniów Oświęcimia i Obozową), Osiedle Zasole, Oświęcim
Koszt: Stworzenie parku kosztowało ponad 2,5 mln zł, z czego 1,6 mln zł dofinansowania miasto pozyskało z Oświęcimskiego Strategicznego Programu Rządowego.
Otwarcie: 1 kwietnia 2017
 |
| źródło: strona projektanta Wizualizacje przedstawiają piękne, zielone miejsce pełne kwiatów i przyjazne dla użytkowników. |
 |
| źródło: strona projektanta Kształt zagospodarowania na etapie koncepcji wzbudził wiele emocji wśród mieszkańców miasta. Kwestionowano m.in. jego kształt i ławkę przypominającą amfiteatr. |
Park łączyć ma w sobie różne formy aktywności. W poszczególnych strefach znajdziemy elementy tworzące pewną całość. Na wizualizacjach widać nieco mniej elementów, niż zastosowano w rzeczywistości.
Projektanci podzielili go na trzy strefy:
1. Spacerowa (od strony ul. Więźniów Oświęcimia) - z roślinnością i pergolami
2. Aktywności (od strony północno-wschodniej) - ze ścieżką zdrowia, siłownią zewnętrzną, placem zabaw dla dzieci
3. Reprezentacyjna (od strony południowej) - z placem z fontanną, siedziskami
 |
| Widok na całość od strony ul. Więźniów Oświęcimia. |
 |
| Widok z tej samej strony, kilka kroków głębiej, na wysokości ścieżki spacerowej. |
 |
| Widok na ul. Więźniów Oświęcimia. |
Fakt stworzenia planu na bazie okręgów podkreśla kulista forma zegara słonecznego oraz centralna rabata. Reprezentacyjna strefa z placem posiada fontannę, która ma mieć kształt kurtyny wodnej. Na chwilę obecną nie była jeszcze uruchomiona. Oddzielać ma ona plac od głównego ciągu pieszego. Na placu znajduje się również wymieniony już zegar słoneczny.
 |
| Fontanna w centralnej części parku |
Siedzenia ułożone w niewielki amfiteatr okolone są pergolami kwiatowymi, inne pergole w innym kształcie znajdują się na ścieżkach dalej. Strefy dzięki temu przenikają się w logiczny sposób.
 |
| Po prawej widzimy ścieżkę spacerową, a po lewej fragment placu. Na tej fotografii doskonale widać większość rodzajów nawierzchni w parku. |
 |
| Najbardziej widoczna ławka z placem i rabatą - bardzo podoba mi się ten kolor drewna :) |
 |
| Dizajnerskie ławki są przykładem nowoczesnej małej architektury. |
Kompozycje roślinne są dopiero co zasadzone, muszą podrosnąć. Drzewami są głównie platany, w tym zachowane egzemplarze zasadzone jeszcze przed stworzeniem projektu. Cieszy ich poszanowanie i odpowiednie kratki wokół, dzięki którym drzewa będą mogły przez kilka najbliższych lat rosnąć spokojnie.
 |
| Platan z kratką oraz iluminacją w towarzystwie szarej i piaskowej nawierzchni. Ten okaz jest chyba największy na całym terenie. |
 |
| Wypielęgnowana trawa i nasadzenia z drzew okolone czerwoną kostką. |
 |
| Kolista rabata, a tle główna, najbardziej rozpoznawalna część parku, czyli ławka-amfiteatr. |
Stoliki do gier planszowych i ławki znajdują się nieco dalej. Oprócz standardowych szachów i warcabów zagramy przy nich w chinczyka :)
Plac zabaw dla dzieci prezentuje się ładnie, nie miałam jeszcze okazji przyjrzeć się bliżej. Widziałam kilkoro małych użytkowników, którym zdawało się nic nie przeszkadzać. Najmłodszych na pewno kusi kształt ścieżek - mali testerzy pokazali mi dziś, że są wprost stworzone do zabawy. Biegali wdłuż i wszerz do placu zabaw i z powrotem, w kierunku głównego placu z zegarem słonecznym.
 |
| Całość od strony ul. Obozowej. |
 |
| U góry po lewej widzimy plac zabaw. Na tej fotografii doskonale widoczne jest rozmieszczenie oświetlenia w tej części parku. |
 |
| Zegar słoneczny. W tle fontanna, kolista rabata i ławka-amfiteatr. |
Jest i siłownia zewnętrzna. Dominuje drewno i użyteczność.
 |
| Siłownia zewnętrzna. |
 |
| Siłownia zewnętrzna z tablicą informacyjną. |
A materiały?
- Zastosowano co najmniej 4 rodzaje kostki.
- Rabata znajdująca się w sercu kompozycji wysypana jest kamieniem.
- Siedziska i ławki zbudowane są z drewna.
- Stoliki i zegar słoneczny są kamienne.
- Zastosowano odwodnienie przy cześci z fontanną (zdjęcie)
- Inne elemente takie jak pergole i lampy są metalowe, w spójnym odcieniu.
 |
| Odwodnienie z dwoma rodzajami nawierzchni |
 |
| Dominuje szarość, czerwień ją przełamuje i wydziela strefy |
 |
| Znalazło się też miejsce na nawierzchnię w kolorze piaskowym, która urozmaica ścieżki. |
Wrażenia (podsumowanie)
- Wiele roślin musi jeszcze podrosnąć, obsiana naga ziemia nie prezentuje się jeszcze tak jak powinna. Pergole także nie są obrośnięte. Założenie z roślin na środku strefy reprezentacyjnej (z placem) miały być chyba bogatsze. Ale poczekajmy więc na końcowy efekt :)
- Platany to wielkie drzewa, przykład możemy zobaczyć chociaż przy Dworcu Głównym w Oświęcimiu (klik!). Po drugiej stronie ulicy rośnie tam jeden z największych okazów w mieście. Dodatkowo rosną dość szybko. Myślę, że zastosowane w tej przestrzeni będą miały nieco lepsze warunki, niż te zasadzone przy murze muzeum (ul. Leszczyńskiej).
- Park nie przewiduje (raczej?) miejsca na załatwianie potrzeb czworonogów, znajdziemy tam jednak dwa kosze na odchody. Zarówno teren siłowni i placu zabaw posiada tablice informacyjne, na których wyraźnie oznaczono zakaz wyprowadzania psów. Czy strefy będą wystarczająco czytelne dla użytkowników? Na tym etapie zadanie projektanta jest już zakończone.
 |
| Kosz z przypomnieniem :) |
- Dominującym kolorem założenia jest szarość. Czy nie jest zbyt przygnębiająca? To pewnie kwestia gustu. Na pewno jest praktyczna.
- Po ściągnięciu ogradzających teren barierek już po chwili mieszkańcy zaczęli użytkowanie. Nikt nie musiał nikogo zapraszać także dzięki pięknej, spacerowej pogodzie sprzyjającej korzystaniu z nowego parku.
- Ostatnim i kluczowym wnioskiem dla mnie jest oświetlenie. Naturalnie było potrzebne, aby wieczorem użytkownicy terenu mogli się czuć bezpiecznie.
Ale czy taka ilość lamp i ich rodzajów była rzeczywiście niezbędna? Jeden z Oświęcimian mieszkający nieopodal zwrócił mi uwagę na fakt, iż w nocy gdy wszystkie lampy zostają włączone pobliskie ulice są nieco ciemniejsze, niż były przed wykonaniem inwestycji. Nie mogę się nie zgodzić. Park widać z daleka :) Czy jest to korzystne, czy też nie, zobaczymy po kilku miesiącach funkcjonowania parku.
 |
| Jeden z typów lamp na terenie parku. |
 |
| Chodnik przy ul. Więźniów Oświęcimia. |
Na dziś to tyle z moich wrażeń z wizyty w parku.
Jutro (1.04.2017r.) oficjalne otwarcie :)
Chodźcie, sprawdźcie sami! Mieszkańcy Zasola już go testują.
Bibliografia:
1. Cywiński, P. M. A. 2011. Epitafium… i inne spisane niepokoje. Oświęcim 2012. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau.
2. Rawecki, M. 2011. Auschwitz-Birkenau w kontekście miasta i gminy Oświęcim. Monografia Spotkanie z Zabytkiem 3(V) 2011. Politechnika Śląska w Gliwicach
3. Rawecki, M. 2014. Strefa Auschwitz-Birkenau.
4. Odpowiednie ustawy i sprawozdania.
5. Oświęcim Online .pl - artykuł [dostęp: 31.03.2017]
6. makogrod.pl - strona projektanta
7. kasztelania.pl - mapy historyczne
8. Fotografie własne (PracowniaSalvia.pl)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz